Myślę „nie“, mówię „tak“. O tym, dlaczego warto mówić i robić to, na co mamy ochotę. O asertywności.

Na czym polega asertywna postawa w relacjach? Jak traktować innych i jednocześnie siebie z szacunkiem? Jak zaspakajać swoje potrzeby i stawiać granice?

Traktowanie siebie i innych z szacunkiem, dążenie do pełnego wyrażania siebie i realizowania osobistych praw z poszanowaniem praw innych i wzajemnej godności. Asertywna postawa wyraża się w asertywnym zachowaniu (w tym pewnych technikach czy procedurach, sposobie komunikacji, używanym języku), jednak samo zachowanie bez towarzyszącej mu postawy niekoniecznie będzie asertywne. Gdy mamy wątpliwości, warto sobie zadać pytanie: czy dane zachowanie zwiększa mój szacunek do samego siebie? Jeśli tak, zachowanie jest asertywne.

Gdy w pracy psychoterapeutycznej z klientami pojawiają się tematy związane z asertywnością, chętnie zaczynam od rozmowy o prawach. Pytam ich wtedy na przykład: Jakiego prawa potrzebujesz, aby móc się wzmocnić lub inaczej się zachować? Jakie prawo chciałabyś sobie dać? Jakie prawo, którego ci brakuje, dają sobie inni? Okazuje się, że nie pozwalamy sobie na mnóstwo, często zupełnie niewinnych rzeczy. Przykłady? Pięćdziesięcioletnia kobieta o bardzo zgrabnych nogach zawsze chowa je za nieatrakcyjnymi spódnicami do połowy łydki, bo "w tym wieku tak wypada". Nieco starszy mężczyzna miesiącami zwleka z nawiązaniem rozmowy z sąsiadką, którą codziennie widuje na spacerze z psem. Wymieniają jedynie zdawkowe "dzień dobry", choć obojgu sprawiłaby przyjemność dłuższa pogawędka lub wręcz wspólny spacer. Jeszcze inna pani bez względu na sytuację i porę zawsze odbiera telefony od dorosłej już córki i nigdy nie mówi jej, że akurat nie ma czasu lub siły na rozmowę. Z tego powodu zdarza jej się wyraźnie spóźnić na wcześniej umówione, ważne dla niej spotkania, albo też doprowadzać do nieporozumień z córką, wynikających z braku koncentracji lub ze zmęczenia (na przykład wtedy, gdy córka swoim telefonem matkę obudzi). Przykłady mogłabym mnożyć. Nie pozwalamy sobie na robienie tego, na co mamy ochotę, na zaspokajanie naszych potrzeb, na wyrażanie próśb wobec innych osób. Boimy się krytycznych ocen ze strony rodziny, znajomych lub obcych osób spotykanych na ulicy. Uważamy, że inni mają określone prawa, a jednocześnie sami sobie takich samych praw odmawiamy. Przed długie lata trzymamy się nieaktualnych już zasad lub poglądów, które kiedyś od kogoś przejęliśmy. Nie weryfikujemy ich i nie podważamy zasadności stosowania się do nich. Nie dajemy sobie prawa do tego, czego tak naprawdę potrzebujemy, bezkrytycznie wierząc w "powinności" i "przymusy" wyniesione z przeszłych doświadczeń.